Stress Impact

Impact of Changing Social Structures on Stress and Quality of Life: Individual and Social perspectives

Wat is Stress Impact?

Stress Impact is een onderzoek naar langdurig ziekteverzuim (Engels: Long Term Absence, LTA) vanwege gezondheidsproblemen die door stress worden veroorzaakt. Het project behelst de volgende vragen:

• zijn er kenmerken die mensen die langdurig ziek zijn door stress en gerelateerde oorzaken delen, en zo ja, welke kenmerken zijn dit?
• welke factoren wegen zwaar als mensen overwegen zich ziek te melden?
• in welke mate beïnvloedt de gezinssamenstelling iemands beslissing om zich ziek te melden of aan het werk te blijven?
• welke factoren beïnvloeden of bepalen het moment dat iemand terugkeert naar werk?
• worden er interventies gebruikt om mensen te helpen op de werkplek te re-integreren (zo ja, welke) en zijn deze interventies succesvol, zo ja, welke?
• wat is het individuele, institutionele en professionele perspectief op langdurig ziekteverzuim, en op welke manier hebben ze met elkaar te maken?

Deze vragen worden beantwoord met behulp van drie onderzoeken die nauw met elkaar verbonden zijn.

Het eerste onderzoek bestaat uit een grootschalige enquête onder mensen die langdurig ziek zijn door stress. Mensen met een doorlopende verzuimperiode van 16 tot 30 weken zal worden gevraagd of ze willen deelnemen door een vragenlijst in te vullen. Ze krijgen dan vragen over hun werksituatie, gezondheid, privésituatie, toekomstperspectieven, etc. De controlegroep zal bestaan uit mensen die om andere redenen dan werkgerelateerde stress langdurig ziek thuis zijn. Om de groepen goed te kunnen vergelijken, krijgt de controlegroep vergelijkbare vragen. De mensen die vanwege stress langdurig ziek zijn, zullen na ongeveer een half jaar opnieuw bevraagd worden voor een vervolgonderzoek naar eventuele veranderingen in hun situatie.

Uit deze eerste studie wordt een kleinere groep mensen geselecteerd voor een tweede onderzoek. Deze groep wordt nader onderzocht door middel van diepte-interviews. In deze interviews wordt ingegaan op het werk dat ze door de jaren heen hebben gedaan en hun ziektegeschiedenis. Ook wordt er meer informatie gevraagd over hun gezinssamenstelling en hun pogingen om tot een goede werk-privébalans te komen.

Voor een derde studie worden professionals geïnterviewd die te maken hebben met mensen die langdurig ziek zijn. Zo wordt het professionele perspectief op langdurig ziekteverzuim duidelijk, evenals de moeilijkheden die professionals ervaren bij het diagnosticeren van het fenomeen, de strategieën die ze hanteren bij mensen die langdurig ziek zijn, en ideeën die ze hebben om de situatie te verbeteren.

Het project is volledig gefinancierd door de Europese Commissie, onder het Vijfde Kader voor Onderzoek en Technologische Ontwikkeling.

Achtergrond

In sommige landen, zoals Nederland en het Verenigd Koninkrijk (VK), is problematiek rondom de geestelijke gezondheid de meest genoemde reden voor langdurig ziekteverzuim. Deze problematiek is de oorzaak van ongeveer een derde van alle langdurig ziekteverzuim (VK: DWP statistics, november 2002). Stress is hierbij vaak een onderliggend probleem. Werknemers die door stress langere tijd afwezig zijn, hebben een erg lage kans op re-integratie. Huidige methoden gericht op re-integratie in werk zijn met name ontwikkeld voor mensen met fysieke problemen. Ze zijn een stuk minder effectief voor mensen die langdurig ziek zijn als gevolg van stress en gerelateerde psychologische problemen.

Dit onderzoek legt juist de focus op mensen die langdurig ziek zijn als gevolg van stressgerelateerde geestelijke gezondheidsproblemen. Zij krijgen vragenlijsten over hun huidige situatie en hun ervaringen met regelingen en de aanpak van professionals.

Doelstellingen

Met het project wordt een schatting gemaakt van de frequentie en in welke lagen van de bevolking langdurig ziekteverzuim gerelateerd aan stress voorkomt in zes EU-lidstaten. Daarnaast wordt in elk van deze lidstaten de relatie tussen professionele en institutionele aanpak van stress verkend, evenals individuele belevingen van en ervaringen met het langdurig ziek zijn. Daar horen ook (vermeende) dreigingen en risico’s met betrekking tot trends en structurele veranderingen in de maatschappij. Het onderzoek maakt inzichtelijk hoe beslissingen om wel of niet weer aan het werk te gaan, worden genomen, welke factoren die beslissingen beïnvloeden en hoe wordt bepaald wanneer iemand weer aan het werk gaat. Er wordt bekeken wat de impact van langdurig ziekteverzuim door stress is op het sociaal welzijn van het individu en diens familie; anderzijds wordt ook de invloed van de gezinssituatie en sociale netwerken op het langdurig ziekteverzuim verkend. Op deze manier kan worden vastgesteld waar de kloven zitten tussen de theorie en de praktijk van het omgaan met mensen met stressgerelateerd langdurig ziekteverzuim. Ook kunnen bewezen oplossingen uitgelicht worden die de drempel om weer aan het werk te gaan, verlagen.

Projectbeschrijving

Het project bestaat uit verschillende onderdelen:

• Overzicht van de internationale academische literatuur op het gebied van re-integratie in werk, preventie van en interventies bij stress, en ziekteverzuim, inclusief literatuur in nationale talen.
• Overzicht van regelgeving op nationaal niveau (inclusief financiële en juridische aspecten), projecten en initiatieven rondom ziekteverzuim en stressgerelateerd langdurig ziekteverzuim en re-integratie in werk.
• Vervolgens worden drie met elkaar verweven onderzoeken gestart in ieder land dat aan het project deelneemt:
  a) Onderzoek naar mensen die met langdurig ziekteverzuim zijn;
  b) Diepte-interviews met een deel van de groep die langdurig ziek is vanwege stress. Hierbij ligt de focus op de gezinssituatie, het sociale netwerk en toekomstperspectieven;
  c) Interviews met professionals die in het veld werkzaam zijn (arbo-artsen, huisartsen, HR-managers, beleidsmedewerkers, etc.).
• Synthese van de resultaten van deze onderzoeken, vergezeld door een duidelijke theorie om mensen die langdurig ziek zijn vanwege stress, weer in het werk te re-integreren. De verschillende benaderingen van stressgerelateerd langdurig ziekteverzuim in de deelnemende Europese landen worden vergeleken. Dit zal de basis vormen voor de ontwikkeling van beleid en richtlijnen.
• Er zal een netwerk van stakeholders opgericht worden, dat de resultaten van het onderzoek zal verspreiden. Dit netwerk wordt tijdens het project regelmatig geraadpleegd.
• Een dusdanig projectbeheer dat de doelstellingen van het project behaald zullen worden.

Voor dit project zijn tien werkpakketten omschreven.

Verwachte resultaten

Voor dit project worden verschillende rapportengemaakt. Het eerste rapport bestaat uit een conceptueel raamwerk, gebaseerd op het overzicht van nationale en internationale literatuur. Naar verwachting is dit rapport algemeen beschikbaar in maand 12.

Hierop volgen verschillende rapporten van de nationale onderzoeken. Deze rapporten zullen in maand 30 voor nationale stakeholders beschikbaar zijn.

Ten slotte wordt er een algemeen rapport opgesteld, waarin de nationale onderzoeken verenigd worden en beleidsadviezen en praktische richtlijnen worden gegeven. Dit verslag zal beschikbaar zijn aan het eind van het project (maand 36).

Netwerk van stakeholders

Zoals hierboven aangegeven wordt er een stakeholder netwerk opgezet als onderdeel van het project. Lokale partners zijn verantwoordelijk voor het lokaal opzetten van deze netwerken. Binnen dit project dienen de netwerken om met het werkveld in contact te blijven – met professionals, beleidsmakers, en anderen die interesse hebben in de resultaten van het project. Het netwerk is ook van groot belang bij het verspreiden van de resultaten van het project.

Wat is het Stress Impact Stakeholder Network?

Het project krijgt in elk van de deelnemende landen een netwerk van belanghebbenden, een stakeholder netwerk. Het streven hiervan is:

• Informatie over de voortgang van het project delen met deelnemers;
• Terugkoppeling van deelnemers krijgen over de gebruikte methode;
• Informatie over onderzoeksresultaten met deelnemers delen zodra die binnen zijn;
• Terugkoppeling vragen over de relevantie en bruikbaarheid van de onderzoeksresultaten;
• Netwerken tussen mensen met interesse op dit gebied mogelijk maken.