Niet poetsen, maar zorgen

Dit onderzoek richt zich op hoe de spoor 2 re-integratiepraktijk versterkt kan worden. We hebben onderzocht wat de bijdrage kan zijn van het ‘anders organiseren van werk’ en het aangaan van structurele intersectorale samenwerkingsverbanden, in aanvulling op de bestaande, voornamelijk individuele, benaderingen.

Het versterken van de re-integratiepraktijk is belangrijk. In de eerste plaats is het belangrijk voor de mensen zelf, omdat verlies van werk gepaard gaat met verlies van inkomen en verlies van de positieve waarden van werk, zoals het ervaren van structuur, voldoening, eigenwaarde en sociale contacten. Daarnaast is behoud van arbeidskrachten door effectieve re-integratiepraktijk ook van belang voor de continuïteit van arbeidsorganisaties, de economie en maatschappij als geheel.

Om te verkennen wat zou kunnen bijdragen aan de effectiviteit van spoor 2 re-integratie van schoonmakers, heeft het Centrum Inclusieve Arbeidsorganisatie (CIAO) een onderzoekproject uitgevoerd in het kader van het ZonMw-programma ‘Verbetering re-integratie 2e spoor’. Het onderzoeksproject genaamd ‘Niet poetsen, maar zorgen’ is aangegaan met een consortium dat verder bestond uit Schoonmakend Nederland, ADG dienstengroep/Asito en Zuyderland Zorgcentra. Het onderzoeksproject is in nauwe samenwerking met betrokkenen uit de schoonmaak- en de zorgsector uitgevoerd.

Voor het onderzoek is een onderzoeksmodel gehanteerd dat bestaat uit vijf samenhangende onderdelen: 1) Inzicht krijgen in de win-winsituatie, verkennen en doorgronden van de relevantie van het project voor de diverse betrokkenen; 2) Anders organiseren van werk, verkennen van mogelijkheden om werk in de zorg anders te organiseren zodat er ruimte kan ontstaan voor de inzet van mensen zonder zorgkwalificatie, onder wie re-integrerende schoonmakers; 3) Aanbod van kandidaten, in beeld brengen van mogelijke kandidaten uit de schoonmaaksector voor instroom in de zorg; 4) Intersectorale samenwerking, ontwikkelen en onderzoeken van de toegevoegde waarde van hulpmiddelen die de intersectorale overstap kunnen ondersteunen; en 5) Samen leren, met behulp van actieonderzoek en kennisdisseminatie input bieden ter bevordering van (intersectorale) spoor 2 re-integratie.

Uit dit onderzoek blijkt dat het inderdaad mogelijk is om door ‘anders organiseren van werk’ in zorgomgevingen structurele ruimte te creëren voor een betekenisvolle inzet van mensen zonder zorgkwalificatie, zoals schoonmakers die niet meer in staat zijn om duurzaam te blijven werken in de schoonmaaksector. Hoewel volgens de betrokken mobiliteits- en re-integratiecoaches een deel van de spoor 2-kandidaten uit de schoonmaaksector beschikt over werkcapaciteiten en talenten die in de zorg betekenisvol ingezet zouden kunnen worden, is het in dit project niet gelukt om duurzame re-integratie van spoor 2-kandidaten uit de schoonmaak in de zorg te realiseren. Dit is met name het gevolg van het beperkte aanbod aan kandidaten, omwille van te beperkte belastbaarheid, te grote reisafstanden of onvoldoende affiniteit met de zorg.

We concluderen dat deze haalbaarheidsstudie laat zien dat het inderdaad mogelijk is met behulp van Inclusief Herontwerp van Werk (IHW) werk anders te organiseren in zorgomgevingen, waardoor structurele ruimte gecreëerd kan worden voor een betekenisvolle inzet van mensen zonder zorgkwalificatie, zoals schoonmakers die in het kader van spoor 2 moeten re-integreren. De instrumenten, waaronder het Re-integratie- en Duurzaam Inzetbaarheidsmodel, het TVO-paspoort en de interactieve leer-werksessies die tijdens deze pilot ontwikkeld zijn, kunnen een (intersectorale) overstap en integratie faciliteren, ontwikkeling tijdens werk stimuleren en duurzaam samenwerken in een divers team ondersteunen. De instrumenten zijn bovendien generiek toepasbaar, maar dienen in de praktijk op maat gemaakt en breder getoetst te worden.